De invloed van kleur

Perceptie van vorm en ruimte
Om goed te kunnen begrijpen wat het verschijnsel kleur inhoudt is het belangrijk te beseffen dat we lichtstraling op zichzelf niet kunnen waarnemen. Als we het heelal inkijken zien we talloze sterren. Omdat de sterren naar alle kanten licht uitstralen is het niet onredelijk te veronderstellen dat zich tussen de sterren een enorme hoeveelheid licht bevindt. Maar toch is de ruimte tussen de sterren zwart. We zien uitsluitend de lichtbronnen: de sterren. En dan nog alleen als onze ogen erop gericht zijn, als we 'er naar kijken'.

Laten we ons een moment verdiepen in het verschil in waarneming tussen een lamp en een radio in een huis. Een luid spelende radio kunnen we overal in huis waarnemen, het maakt niet zoveel uit of we er met de oren naar toe staan of niet. We zien hier hoe het geluid zich om een bol heen verplaatst naar het oor. Het geluid verteld ons weinig of niets over de vorm en de plaats van de bollen. Geluid geeft slechts een zeer beperkte sensatie van vorm, en dus van ruimte.

In deze afbeelding zien we een lamp. De blauwe bol is een hindernis voor het licht van de lamp. Het gevolg van de aanwezigheid van de bol is dat de lamp, in tegenstelling tot de radio, niet direct waarneembaar is. Het licht van de lamp is alleen indirect waarneembaar, via de andere bol.

Nu stuiten we op een zeer opmerkelijk bijna magisch verschijnsel, namelijk: de botsing van het licht met de bollen heeft tot gevolg gehad dat ze zichtbaar geworden zijn, dat ze kleur gekregen hebben. Kleur ontstaat daar waar licht een voorwerp treft en daarna in het oog valt.

Uit het feit dat de groene bol wel zichtbaar is maar niet de lamp, kan de kijker afleiden dat de lamp zich achter een onbekend voorwerp moet bevinden: de blauwe bol. Lichtbron, bollen en kijker hebben een vaste relatie tot elkaar en geven samen een sensatie van vorm en ruimte. Het kenmerk van die relatie is kleur.

Ordenend vermogen
Kleur leidt het oog. Kleur bindt vormen aan elkaar, brengt onderscheid aan of legt accenten. De volgende drie afbeeldingen vormen een illustratie van het ordenend vermogen van kleur.

Het tafeltje heeft drie keer dezelfde vorm maar is drie keer anders gekleurd. Het is dus niet alleen de kleurkeuze die telt: juist de manier waarop die kleuren worden gebruikt is heel bepalend voor de vorm.

Sfeer
Kleur heeft ook een belangrijke invloed op onze beleving van de sfeer in een omgeving.
De volgende foto's maken dit wel duidelijk.